sobota, 19 października 2013

Trolowanie historii - "W dziwnej sprawie Skaczącego Jacka" Mark Hodder

Recenzję sponsoruje Serenity, która pożyczyła mi książkę. Dziękuję.:)

Fabryka Słów od jakiegoś czasu wydaje znacznie więcej pisarzy zagranicznych niż polskich. Nic dziwnego – starzy wyjadacze już dawno opróżnili swoje szuflady, a żeby debiutant przyniósł zysk, trzeba go najpierw wypromować… Dlatego wydawnictwo sięga po autorów zagranicznych. Ich los jest często dość smutny, bo po wydaniu pierwszego tomu serii najczęściej znikają. Nieliczna garstka doczekuje się takiego zbioru fanów, żeby opłacało się wydawać ciąg dalszy. Z cyklu o Burtonie i Swinburne’ie wyszły jak dotąd trzy tomy (przyszłość czwartego, będącego początkiem nowej trylogii, jest jak dotąd nieznana), co można uznać za sukces, bo steampunk się podobno u nas nie sprzedaje. Co w tej powieści jest i czy coś w ogóle?

Sir Richard Francis Burton właśnie zastanawia się nad rozwojem swojej kariery. Po aferze, jaką jego przyjaciel i współpracownik rozpętał w związku z wyprawą do źródeł Nilu, rozdział podróżniczy trzeba zamknąć. Może zostanie pisarzem? Albo ambasadorem? Albo tajnym agentem korony?... Zaraz, zaraz, co!? Ano tak, propozycja od samego premiera. Warto ją rozważyć, bo co prawda same sprawy są dość osobliwe (ściganie postaci z folkloru ludowego? Burton wyśmiałby taki rozkaz, gdyby rzeczona postać nie przefasonowała mu akurat twarzy) a historia o jego zasługach nie wspomni, ale za to jakież wyzwanie! No i może udałoby się jakoś pomóc Swinburne’owi, bo się poecina zapije na śmierć, jak tak dalej pójdzie. A na upadek przyjaciela bezczynnie patrzeć nie można.

Wiele jest elementów, na które warto w tej książce zwrócić uwagę. Zacznijmy może od najważniejszego duetu bohaterów. Burton to outsider (co autor moim zdaniem trochę zbyt często powtarza, zwłaszcza na początku - czytelnik raczej zapamięta po pierwszym razie) o bardzo egzotycznej jak na Brytyjskiego dżentelmena urodzie – śniada cera, chmurne spojrzenie ciemnych oczu i szeroka szczęka bandyty raczej nie pasują do typowego wizerunku, ale bardzo podobają się paniom. Swinburne za to jest drobny, blady i rudy – mimo iż ma dwadzieścia cztery lata, łatwo pomylić go z wyrośniętym dwunastolatkiem. Przypadła mu rola pomagiera głównego bohatera i trochę komicznego ozdobnika (znaczy: trochę ozdobnika, nie trochę komicznego), w których to rolach jest tak wtłoczony w schemat, że aż przykro. Najważniejszy jest oczywiście Burton, dla dobra imperium tropiący afery zbyt dziwne, żeby zwyczajne służby sobie z nimi poradziły. Robi to za pomocą ostrego umysłu i często twardej pięści. Z czymś się kojarzy, prawda? Tak jak nerwowy, niestabilny Swinburne niezbyt przypomina Watsona, tak skojarzenie Burtona z Holmesem nasuwa się samo (zwłaszcza, jeśli ktoś kojarzy Sherlocka głownie z nowych filmowych produkcji, a nie z prozy Doyle’a).

Przy tym spodziewałam się bardziej szczegółowej psychologii. Wiem, że to powieść rozrywkowa, ale bohaterowie wydają mi się jacyś niedookreśleni – a właściwie określeni przez kilka podstawowych cech. Burton jest piekielnie inteligentnym buntownikiem, poszukującym swojego miejsca. Swinburne – nerwowym młodzieńcem uzależnionym od adrenaliny i skłonnym do autodestrukcji. I to w zasadzie wszystko. Najbardziej na plus wyróżnia się tytułowy Skaczący Jack, będący postacią skądinąd tragiczną. Pozostaje mieć nadzieję, ze autor rozwinie trochę kwestię psychologii – odnosiłam wrażenie, ze brak głębi nie jest skutkiem braku umiejętności, a zbytniej destylacji testu.

Jeszcze chwilę zostańmy przy bohaterach, pan Hodder postanowił bowiem wpleść w swoją opowieść postacie historyczne. A że historia u niego alternatywna, to i postacie nieco się różnią od tych znanych. Mamy więc Karola Darwina i Florence Nightingale , monarchów, polityków i sirów służących za tło oraz wiele postaci znanych jedynie Anglikom lub anglofilom. Nawet Oscar Wilde się załapał. Aby nie utrudniać lektury, autor opatrzył powieść małym sprostowaniem, wyjaśniającym, jakichż to zbrodni na historii się dopuścił. Bardzo miło z jego strony, porównanie wypada dość fascynująco.

Świat przedstawiony wywołał u mnie uczucia nieco sprzeczne. Z jednej strony mamy wspaniale odmalowany dziewiętnastowieczny Londyn, który przemawia do wyobraźni i od razu wciąga czytelnik w swoje trzewia (autor ten efekt uzyskuje głównie dzięki operowaniu detalami, co osobiście bardzo lubię), z drugiej średnio przystający poziomem element steampunkowy. Nie zrozumcie mnie źle, autor odrobił lekcje – parowe maszyny na ulicach opisuje czasem bardzo szczegółowo. Za moje wrażenie odpowiada chyba fakt, że „biologiczna” część postępu technologicznego jest potraktowana niewspółmiernie. Podczas gdy technologia to dziedzina „na poważnie”, megakonie czy charty kurierskie są raczej kopalnią elementów komicznych i to dość pośledniej jakości. Westerfeld zrobił to lepiej.

Co jest najmocniejszą strona powieści? Oczywiście linia fabularna. Można powiedzieć, że „W dziwnej sprawie Skaczącego Jacka” jest kryminałem i to bardzo dobrze skonstruowanym. Autorowi udało się czytelnika skołować (a właściwie ustawić go w takim otoczeniu, ze nie za bardzo miał możliwość domyślenia się czegokolwiek do samego końca) i dzięki temu zaskakuje go na każdym kroku. Warto też zwrócić uwagę na pewien element zaczerpnięty prosto z kanonu motywów SF, ale to już każdy we własnym zakresie, bo nie chce zdradzić zbyt wiele.

Ostatecznie polecam, bo to kawałek bardzo dobrej prozy rozrywkowej. Spodoba się i miłośnikom Londynu, i fanom steampunku, i wreszcie tym, którzy lubią kryminały. Mamy tu ciekawych (choć mm nadzieję, że w drugim tomie lepiej dopracowanych) bohaterów, wielowarstwową intrygę i zabawy z historią. Czego chcieć więcej?

Tytuł: W dziwnej sprawie Skaczącego Jacka
Autor: Mark Hodder
Tytuł oryginalny: The Strange Affair of Spring Heeled Jack
Tłumacz: Krzysztof Sokołowski
Cykl: Burton i Swinburne
Wydawnictwo: Fabryka Słów
Rok: 2012
Stron: 516

15 komentarzy:

  1. Widzę, że trochę kręcisz nosem, choć ogólne wrażenia pozytywne. Mnie osobiście ta zwariowana historia bardzo przypadła do gustu. A dziś pisałam na swoim blogu o drugim tomie. Nie ma tam więcej psychologii, za to świat jest jeszcze bardziej "nakręcony", by odwołać się do tytułu. Zdecydowanie nie odbiega też poziomem od tomu pierwszego.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Ładne podsumowanie moich wrażeń.;) Tak jest - mnie też ze wszystkich elementów książki najbardziej przypadła do gustu opowiadana historia (fabuła znaczy; no i Skaczący Jack), no ale o tych elementach z wiadomych powodów napisać nie bardzo mogę.
      Twoją recenzje przejrzałam tylko pobieżnie, bo drugi tom (i trzeci też) czeka na półce.:)

      Usuń
  2. A u mnie nie zaiskrzyło. Podobało mi się parę numerów, zaskoczyły niektóre gadżety, ale cała intryga wynudziła śmiertelnie. Albo to zupełnie nie moje klimaty, albo wyrosłam, albo sama nie wiem. Jakieś to takie wydało mi się płytkie, miałkie, bez napięcia.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Hm, ja tam w sumie napięcia nie szukałam - interesowało mnie bardziej metodyczne poszukiwanie rozwiązania. Wiele ratował wątek samego Jacka, który bardzo mi się spodobał. Sama intryga wokół niego już nie aż tak.

      Usuń
    2. Tak tu sobie podczytuję sugestie Serenity i kiełkuje we mnie podejrzenie, że może za wcześnie skazałam tę serię na moją niełaskę... I masz rację, Jack był solą tej historii, też mi się podobał.

      Usuń
    3. Zawsze możesz poczekać na moje opinie.;) I ewentualnie przeczytać dalsze tomy.

      Usuń
    4. A przeczytam opinie, przeczytam:-) Niepokoi mnie nieco ta niepewność co do wydania ostatniego tomu... nie cierpię czekać latami na zakończenie cyklu.

      Usuń
    5. A to się nie ma czego bać - te trzy tomy tworzą zamkniętą całość. Czwarty rozpoczyna nowy podcykl z tymi samymi bohaterami, więc jakby co, to nie aż taka strata.;)

      Usuń
  3. Marudzenie! Cieszy mnie niezmiernie, że w końcu przeczytałaś (mogę liczyć na zwrot przy najbliższej okazji?), ale smuci mnie fakt, że nie podobało się ci równie mocno, jak mi.
    Co do psychologii bohaterów, to żeby ją dokładnie poznać potrzeba przeczytać wszystkie trzy tomy, ale oczywiście nie będzie ona nie wiadomo jak skomplikowana. Burton i Swinburne są archetypiczni i nie liczyłabym, że poza schematy wyjdą (choć trzeba przyznać, że trzeci tom nieco ich pogłębia).
    Jeśli chodzi o sprawę eugeników - są potraktowani nieco po macoszemu na początku, świat angielski się z nich śmieje, co prowadzi do wydarzeń z tomu drugiego i trzeciego, więc to traktowanie po macoszemu jest niecnym wybiegiem, który po lekturze całej trylogii wydaje się być celowym.
    A i naprawdę się zdziwisz, jak przeczytasz tom trzeci. Gwarantuję.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Możesz, możesz, tylko nie wiem, kiedy to będzie. Jakbyśmy się wcześniej nie widziały, to najwyżej całość Ci odeślę, jak przeczytam.
      No wiem, że skomplikowana to ona nie będzie, ale np. te fragmenty na początku, gdy Burton przezywał wybierał nową drogę kariery, bardzo mi się podobały. Szkoda, że dalej takie drobne introspekcje całkiem zanikły. Ale ciągle liczę na ten drugi tom.;)
      W ogóle pomysł na genezę alternatywnej rzeczywistości mnie urzekł w tej książce. Bym się rozpisała, ale wiadomo, spoilery.;)

      Usuń
    2. Jeszcze nie znasz całej genezy. Hodder ujawnia ją dopiero w trzecim tomie, bo rzecz jest trochę bardziej skomplikowana i tak naprawdę zupełnie inna, niż na początku się wydaje. Ale to dopiero po zakończeniu trylogii się dowiesz :D

      Usuń
    3. No to tym bardziej.;) Mam tylko nadzieję, że nie zepsuje pierwszego wrażenia.;)

      Usuń
  4. Uwielbiam tę trylogię. Jeżeli chodzi o tom czwarty to z tego dowiedziałam się to wydawnictwo ma ja w planach, ale kiedy - tego już nie wiem :P

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. No proszę, czyli jednak.:) Ciekawe, czy w jakimś skończonym okresie czasu.

      Usuń
  5. Już od jakiegoś czasu mam ją na liście do przeczytania :)

    OdpowiedzUsuń

Uwaga: tylko uczestnik tego bloga może przesyłać komentarze.

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...